با ورود بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال به دنیای ما انسانها، تحولات گستردهای صورت گرفت که برخی از آنها حتی خارج از محدوده رمز ارز هم مورد استفاده قرار گرفتند. یکی از این موارد بلاکچین است که احتمالاً اسم آن را در مقالات و محتواهای مختلفی شنیده باشید، اما آیا دقیقاً میدانید که بلاکچین چیست و چه نقشی ایفا میکند؟
در ادامه بهطور مفصل و کامل درمورد تاریخچه بلاکچین، نحوه کارکرد، ویژگیها، چالشها و زمینههای استفاده از این فناوری صحبت خواهیم کرد تا در نهایت با بررسی نظر متخصصان، سوابق امروزی بلاکچین و نقشی که در دنیای دیجیتال ایفا کرده، آن را بهتر بشناسیم.
فهرست محتوا
تاریخچه بلاکچین
درمورد تاریخچه و اتفاقات مرتبط با بلاکچین نقاط ابهام زیادی وجود دارد و نمیتوان تمام منابع را رسمی دانست. اما طبق بیشتر گزارشها پروژه بلاکچین و بهطور کلی ایده تئوری آن از ابتدای دهه نود میلادی یا به طور دقیقتر در سال 1991 آغاز شد که مربوط به یک تحقیق از جانب دو شخص استوارت هابر و اسکات استورنتا بود و کمک بسیاری به خلق بلاکچین کرد.
بلاکچین یک فناوری بسیار پیچیده و گسترده است که تحقیقات هابر و استورنتا تنها یکی از پایههای این موضوع را شکل داد. برای مثال در دهه 80 تحقیقات درمورد امضاهای دیجیتال و در دهه 90 مقالاتی راجع به TimeStamp Chain نیز بودند که همگی در کنار هم باعث شدند بیتکوین و بلاکچین پا به دنیای دیجیتال بگذارند.
بلاکچین چیست؟
از جزئیات تاریخی و تحقیقات پیشین بلاکچین که بگذریم صحبت اصلی ما اینجاست که بلاکچین چیست؟ طبیعتاً بلاکچین مفهومی کاملاً مهندسی و تخصصی دارد که درک عمیق آن شاید برای تمام ما دشوار باشد. اما اگر بخواهیم تعریفی ساده از این فناوری داشته باشیم، باید گفت که بلاکچین زنجیرهای از اطلاعات یا در واقع یک Data Structure است که تمامی اطلاعات آن در یک شبکه غیرمتمرکز ذخیره میشود.
برخلاف سایر سیستمهای مالی و اطلاعاتی که در آنها شما درواقع به شخص یا سازمان خاصی اعتماد میکنید، در بلاکچین افراد به خود الگوریتم، قوانین و اساس این فناوری اعتماد دارند و پای هیچگونه ارگان یا سازمان حمایتی درمیان نیست. نودها (Nodes) یا اعضای شبکه خودشان عامل اصلی حفظ صحت اطلاعات هستند و تمام آنها یک نسخه کامل از بلاکچین را در اختیار دارند تا اگر فردی در نسخه خود اقدام به تغییر اطلاعات کرد، سایر نسخهها و نودها این موضوع را تشخیص داده و آن تراکنش نادرست را نامعتبر اعلام کنند.
بلاکچین چگونه کار میکند؟
با هر بار ذخیره شدن، تبدیل، خرید، فروش، لغو یا ورود اطلاعات در بلاکچین اتفاقات زیادی میافتد و مراحل گستردهای طی میشود. از این رو در ادامه ما به سادهترین شکل ممکن این مراحل را برای شما توضیح میدهیم تا حتی با کمترین اطلاعات درباره بلاکچین و دادهها بتوانید به یک دیدگاه کلی از نحوه فعالیت این فناوری برسید.
- درخواست توسط یکی از کاربران ثبت میشود (برای مثال درخواست انتقال پول/ ارز دیجیتال).
- تمام کامپیوترهای شبکه (نودها) این پیغام و درخواست را دریافت میکنند.
- سپس تمامی نودها شروع به بررسی صحت این درخواست میکنند تا نادرست یا تقلبی نباشد.
- چند مورد از این تراکنشهای تأیید شده در کنار یکدیگر جمع میشوند و یک بلاک را تشکیل میدهند.
- این بلاک نیز مجدداً باید توسط تمام نودها تأیید شود تا اطلاعات هر تراکنش در تمام آنها یکسان باشد.
- بلاک پس از تأیید وارد زنجیره شده و از آن به بعد هیچیک از اطلاعات آن قابل تغییر نخواهد بود.
ابزارها و تکنولوژیهای وابسته به بلاکچین
تقریباً بیشتر ما میدانیم که بلاکچین و بیتکوین باهم شناخته شدند و حتی بسیاری از افراد که که نام بلاکچین را نشنیدند درمورد بیتکوین میدانند. دلیل آن هم نسبتاً ساده است، بیتکوین از فناوری بلاکچین برای ذخیره اطلاعات و تراکنشهای خود استفاده میکند و اگرچه از همان ابتدا با بلاکچین عرضه شد اما زمان خیلی زیادی طول کشید تا مردم به این فناوری و امنیت آن اعتماد کنند.
برخی دیگر از پلتفرمها و تکنولوژیهایی که از بلاکچین به طور مستقیم یا غیر مستقیم بهره میبرند:
- تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال (Ethereum، BNB، Ripple و…)
- بازیهای بلاکچینی
- برخی از صرافیها
- پروژه عظیم متاورس (MetaVerse)
- NFTها
- کیفپولهای دیجیتال
مزایا و ویژگیهای بلاکچین
فناوری بلاکچین یک توسعه خیلی بزرگ در دنیای دیجیتال، داده و تراکنشهای مالی است که نقش خیلی بزرگی در تحول عظیم دنیای امروزی دارد. این تکنولوژی با ظهور بیتکوین آمد و همچنان نیز در بالاترین سطح اعتماد و توجه قرار دارد که صرفاً یک معنی میدهد، آن همی چیزی نیست جز اینکه بلاکچین مزایای خیلی زیادی دارد و خودش را همهجوره به مردم عادی تا سیاستمداران اثبات کرده است.
برخی از مهمترین ویژگیها و مزایای این فناوری را در ادامه معرفی میکنیم:
- بالاترین سطح امنیت، از آنجا که پای هیچ سازمانی در میان نیست نفوذپذیری تقریباً غیرممکن است
- هزینه بسیار کمتر با توجه به عدم نیاز به مدیریت یا بررسی توسط اشخاص واقعی
- سرعت بسیار بالاتر برای پیداکردن اطلاعات لازم در موارد خاص
- امکان پیگیری، نظارت و بررسی تمام تراکنشهای شبکه
- غیرممکن بودن ساخت تراکنشهای جعلی با توجه به ثبت تراکنشهای واقعی در تمامی نودها
- غیرقابل تغییر، تراکنشهای قبلی تغییر پیدا نمیکنند و سوابق موجود در بلاکچین نمیتوانند غلط باشند
ارتباط بین بلاکچین و ارزهای دیجیتال مثل بیتکوین
ارزهای دیجیتالی مثل بیتکوین مستقیماً وابسته و نیازمند به شبکهای قدرتمند مثل بلاکچین هستند و بلاکچین عملاً تمام پایه و بنای این پلتفرمها محسوب میشود. بیتکوین بدون بلاکچین معنایی ندارد و وقتی یک ارز دیجیتال توسط شبکهای معتبر مانند بلاکچین مدیریت و سازماندهی نشود عملاً کاربردی نداشته و قطعاً در کوتاهترین زمان ممکن شکست خواهد خورد.
همچنین از دلایل اصلی موفقیت امروزی ارزهای دیجیتال و بیتکوین را میتوان بلاکچین شناخت. اگر در ابتدا بهجای این فناوری از روشهای ضعیفتر و پیشین که وابسته به اشخاص بودند استفاده میشد، احتمالاً هیچکس حتی تا به امروز به بیتکوین اعتماد نمیکرد و حاضر نمیشد سرمایه خود را هزینه خرید چیزی بکند که وجود خارجی ندارد.
سخن پایانی
در پاسخ به سوال بلاکچین چیست، متوجه شدیم که این فناوری بسیار عظیمتر از چیزی بود که تصور میکردیم و عملاً یکی از تحولات بزرگ در دنیای دیجیتال محسوب میشود. بلاکچین و امثال آن دقیقاً همان نقاطی هستند که تکنولوژی و دنیای دیجیتال را به سمت جلو پرتاب میکنند تا مردم و شرکتها تجربه بهتری از دنیای نرمافزار و کامپیوتر تجربه کنند.
سوالات متداول
آیا بلاکچین فقط برای بیتکوین است؟
خیر، بلاکچین یک فناوری و تکنولوژی عمومی است که توسط پلتفرمهای زیادی استفاده میشود، بیتکوین صرفاً یکی از مشهورترین آنها بهشمار میرود.
بلاکچین چه تاریخی معرفی شد؟
بلاکچین در سال 2008 درست همزمان با بیتکوین در یک مقاله که توسط خالق این ارز یعنی ساتوشی ناکاموتو منتشر شده بود معرفی شد.
آیا امنیت تراکنشها در بلاکچین تضمین میشود؟
امنیت بسیار بالا و در سطح فوقحرفهای قرار دارد که تقریباً هیچ شخصی قادر به شکستن آن نیست، با این حال هیچ فرد یا سازمانی این امنیت را تضمین 100 درصدی نمیکند.
آیا بلاکچین تنها دلیل موفقیت بیتکوین است؟
قطعاً خیر، بیتکوین یکی از اولینها بود و همین موضوع درکنار مسائلی دیگر مثل کمیابی، استقبال جامعه یا اجرای درست پروژه از علتهای مهم موفقیت بیتکوین بودند.
چرا تمام ارزهای دیجیتال از بلاکچین استفاده نمیکنند؟
در تمام جنبههای تکنولوژی وجود رقیب و نقطه تضاد کاملاً طبیعی و مفید است. مثل این میماند که بپرسیم چرا تمام افراد از گوشیهای اندروید استفاده نمیکنند. جامعه هدف و نیازها در هر فناوری متفاوت از دیگری شناخته میشود.
